Geheimen in licht: een nieuw wapen tegen nepvideo’s

Onderzoekers van Cornell University hebben een innovatieve methode ontwikkeld om de echtheid van videobeelden te controleren: het watermerken van licht. Deze techniek kan factcheckers helpen bij het opsporen van gemanipuleerde of volledig kunstmatig gegenereerde video’s.

Hoe werkt het?

Het principe is verrassend eenvoudig, maar technisch verfijnd. In plaats van digitale bestanden direct te voorzien van een zichtbaar of onzichtbaar watermerk, wordt informatie verstopt in minieme fluctuaties van verlichting. Deze variaties zijn zo subtiel dat mensen ze niet opmerken, maar camera’s leggen ze wél vast.

De lichtbronnen – bijvoorbeeld lampen in een conferentiezaal, ingebouwde verlichting in een studio of zelfs grote gebouwen zoals het VN-hoofdkwartier – worden voorzien van een geheime code. Die code wordt gegenereerd door software of een klein elektronisch chipje (ongeveer ter grootte van een postzegel) dat de helderheid van de lampen volgens een bepaald patroon laat variëren.

Iedere code correspondeert met een unieke “tijdstempel” van wat er daadwerkelijk in beeld is gebeurd. Dit betekent dat elk echte videofragment onder dit licht automatisch een verborgen handtekening draagt.

Wat onthullen deze watermerken?

Volgens de onderzoekers bevat elk watermerk in feite een laagwaardige, alternatieve opname van dezelfde scène: een soort parallelle versie van de video, maar dan gecodeerd in licht. Deze noemen zij “codevideo’s”.

• Bij manipulatie – zoals het wegsnijden van uitspraken in een interview of het toevoegen/vervangen van objecten – vallen er gaten of verschijnen zwarte vlakken in de codevideo’s.

• Bij deepfakes of AI-gegenereerde beelden – ontstaan willekeurige patronen die niet overeenkomen met de verborgen code, waardoor de vervalsing zichtbaar wordt.

Met andere woorden: de codevideo fungeert als een onzichtbare getuige die kan bevestigen of beelden authentiek zijn.

Voordelen boven eerdere methodes

Eerder probeerden onderzoekers watermerken toe te voegen aan digitale bestanden zelf, bijvoorbeeld door pixels licht aan te passen. Dat werkt, maar vereist dat de maker van de video meewerkt en specifieke camera’s of software gebruikt. Bij kwaadwillenden is die medewerking uiteraard onwaarschijnlijk.

Het nieuwe systeem omzeilt dit probleem, omdat elke camera die de scène filmt de watermerken automatisch vastlegt – ongeacht of dat een smartphone, een professionele filmcamera of een beveiligingscamera is.

Menselijke waarneming en beveiliging

Een belangrijke uitdaging was ervoor te zorgen dat de variaties in licht onzichtbaar blijven voor het menselijk oog. De onderzoekers maakten hiervoor gebruik van inzichten uit de perceptiepsychologie: ons zicht is van nature ongevoelig voor bepaalde vormen van ruis. De codes worden zo ontworpen dat ze precies in dit “blinde gebied” vallen.

Bovendien kunnen meerdere lichtbronnen in één ruimte elk een eigen code dragen. Hierdoor ontstaan complexe patronen die het voor vervalsers extreem moeilijk maken om alle codevideo’s tegelijk na te bootsen. Zelfs als de codes bekend zouden raken, blijft het technisch haast ondoenlijk om geloofwaardige vervalsingen te produceren.

Grenzen en vooruitzichten

De methode werkt niet alleen in studio’s of zalen, maar is ook succesvol getest in buitenomgevingen en bij mensen met verschillende huidtinten. Toch benadrukken de onderzoekers dat dit geen definitieve oplossing is. Het bestrijden van desinformatie blijft een technologische wapenwedloop: elke vooruitgang leidt onvermijdelijk tot nieuwe tegenstrategieën.

Zoals een van de betrokken wetenschappers het verwoordt:

“Video was ooit vanzelfsprekend een bewijs van waarheid. Vandaag is dat niet langer het geval. Met AI kun je vrijwel elk denkbaar beeld creëren. Dat is soms speels en creatief, maar ook gevaarlijk. Dit systeem helpt ons een stap voor te blijven – maar de strijd is nog lang niet gestreden.”

Door: Drifter