Jonge mannen in Europa keren zich vaker tegen gelijkheid tussen de seksen

Steeds meer jonge mannen in Europa nemen ideeën over die vrouwen als minderwaardig neerzetten en traditionele opvattingen over mannelijkheid benadrukken. Deze denkwijzen worden gedeeld in de zogeheten manosfeer – een online omgeving waarin vrouwenhaat en conservatieve genderrollen samenkomen. Ook in Nederland blijken deze ideeën terrein te winnen, vooral onder jongvolwassenen die zoekende zijn naar hun identiteit. De invloed van deze stroming sijpelde zelfs door in populaire media, zoals in de Netflix-serie Adolescence.

Op sociale mediaplatformen, blogs en specifieke websites worden ideeën over “echte mannelijkheid” steeds zichtbaarder. Binnen de manosfeer worden mannen aangespoord om dominant, assertief en onaantastbaar te zijn, terwijl vrouwen als onderdanig en ondersteunend worden neergezet. De Gender Equality Index laat zien dat vooral jonge mannen geweld tegen vrouwen – fysiek, seksueel én psychologisch – in toenemende mate als normaal beschouwen.

Psychiater Esther van Fenema merkt op dat deze ontwikkeling samenhangt met onzekerheid onder jongens over wat het betekent om man te zijn. Ze stelt dat jonge, vaak witte mannen in sommige sociaal-maatschappelijke kringen het gevoel hebben dat ze collectief verantwoordelijk worden gehouden voor historische onrechtvaardigheden, zoals kolonialisme en seksisme. “Daardoor voelen ze zich buitengesloten en miskend,” zegt Van Fenema. De manosfeer biedt voor hen een gevoel van houvast – een gemeenschap waarin traditionele mannelijke rollen opnieuw bevestigd worden.

Volgens Van Fenema fungeert de manosfeer als tegenreactie op wat zij ziet als doorgeschoten feminisme en het groeiende woke-denken. “Er is weinig ruimte voor eigenschappen die biologisch of evolutionair als mannelijk worden beschouwd – zoals beschermingsdrang, competitie en kracht. Jongens voelen zich daardoor in een hoek gedrukt, zonder een duidelijk pad. De manosfeer vult die leegte met een simpel, overzichtelijk wereldbeeld.”

Maar juist die simplificatie is volgens Jens van Tricht, oprichter van Emancipator, het probleem. “De gedachte dat een man altijd sterk en onkwetsbaar moet zijn, brengt jongens juist in de problemen. Niemand is altijd de winnaar. Die druk maakt hen uiteindelijk onzekerder.” Volgens Van Tricht zijn de harde, zwart-wit ideeën over mannelijkheid en vrouwelijkheid vooral schijnoplossingen voor diepere identiteitsvragen.

Moeilijk te zeggen wat oorzaak is

De verspreiding van deze ideeën komt voor een groot deel via mannelijke influencers – zoals Andrew Tate – die op sociale media miljoenen volgers trekken. Ze presenteren zichzelf als rolmodellen en verkondigen dat mannen weer ‘echte mannen’ moeten worden, waarbij vrouwen vaak worden weggezet als inferieur. Jongens in hun vormende jaren zijn hier extra vatbaar voor, omdat ze zoeken naar duidelijkheid en erkenning.

Toch is het volgens communicatiewetenschapper Bert Bakker lastig vast te stellen of sociale media de oorzaak zijn van deze ideeën, of slechts een versterkende factor. “Misschien hadden jongeren al bepaalde opvattingen en zoeken ze die bevestiging online. Maar het kan ook zijn dat het algoritme hun wereldbeeld vormt of radicaliseert.” Van Fenema voegt toe: “De manosfeer weerspiegelt een bredere maatschappelijke tendens. Het is niet alleen een online fenomeen, maar ook iets dat leeft in de samenleving als geheel.”

Bakker wijst erop dat sociale media slechts één invloed zijn in het leven van jongeren. Ze brengen hun tijd ook door op school, in vriendengroepen, bij sportclubs en in game-omgevingen – allemaal plaatsen waar normen en waarden worden uitgewisseld. Daarnaast is er invloed van het grotere maatschappelijke debat, inclusief uitspraken van invloedrijke politici. “Denk aan Trump, die diversiteit en inclusie ter discussie stelt. Zulke uitspraken hebben wereldwijd weerklank.”

Bakker benadrukt echter dat niet alle jonge mannen meegaan in de denkbeelden van de manosfeer. “De groep is aanzienlijk, maar zeker niet representatief voor alle jongeren. Veel jongens kijken niet naar manfluencers en laten zich daar ook niet door beïnvloeden.”

Normalisering van seksistisch gedrag

De cijfers uit de Gender Equality Index blijven desondanks zorgwekkend. Zo vindt een op de vijf jonge mannen dat een vrouw deels zelf schuldig is als zij onder invloed van drank of drugs slachtoffer wordt van seksueel geweld. In Nederland heeft ongeveer 30 procent van de vrouwen te maken gehad met seksueel of fysiek geweld, zonder daar ooit met iemand over te hebben gesproken.

Hoewel Nederland in Europees opzicht relatief gematigd scoort, ziet Bakker een duidelijke negatieve trend. Zo vindt een groeiend aantal jonge mannen het acceptabel om controle te hebben over het geld van hun partner. “Nederland is lang niet zo vooruitstrevend als we zelf denken,” zegt hij. “Er zijn nog steeds structurele ongelijkheden tussen mannen en vrouwen die nauwelijks worden aangepakt.”

Van Tricht noemt het naïef dat Nederland dacht dat seksisme tot het verleden behoorde. “We hebben de basisverhoudingen tussen mannen en vrouwen nooit echt veranderd. Dat komt ons nu duur te staan. We moeten die fundamentele ongelijkheid alsnog aanpakken – ondanks de tegenwind die we nu ervaren.”

Signalen serieus nemen

Volgens de drie deskundigen is de manosfeer ook in Nederland inmiddels een reële factor die invloed uitoefent op jonge mannen. “We mogen onze ogen niet sluiten voor de content van manfluencers,” stelt Van Fenema. “Wat zij verkondigen, raakt aan hoe jonge mensen de wereld en zichzelf zien. En dat heeft ook gevolgen voor de veiligheid van meisjes en vrouwen.”

Ze waarschuwt voor het simplificeren van het probleem: “Niet elke vorm van vrouwenhaat is direct terug te voeren op de manosfeer. Maar we zien patronen en signalen die we niet mogen negeren.” Het is volgens haar essentieel dat ouders, scholen en de maatschappij bewuster omgaan met deze ontwikkeling.

Wat kunnen ouders doen? Volgens Van Fenema begint het met luisteren. “Ga het gesprek aan, zonder oordeel. Jongens zoeken houvast in een wereld waar traditionele rollen ter discussie staan. Dat is verwarrend. Als ouder moet je je bewust zijn van je eigen aannames en je kind helpen een gezonde identiteit te vormen.”

Door: Drifter