Microsoft wil doorverkoop van tweedehands software verbieden — is die strijd al verloren?

Het langlopende conflict tussen Microsoft en ValueLicensing, een Britse wederverkoper van tweedehands licenties voor producten zoals Windows en Office, staat deze week opnieuw centraal bij het Competition Appeal Tribunal (het Britse beroepsgerecht voor mededingingszaken). Microsoft voert nu het argument aan dat de verkoop van gebruikte Office- en Windows-licenties onrechtmatig zou zijn.

ValueLicensing zegt dat de zaak zal draaien om de vraag of de hele doorverkoopmarkt voor eeuwigdurende (perpetual) Microsoft-licenties legaal is — en of die markt ooit legaal is geweest. Een uitspraak in het voordeel van Microsoft zou grote consequenties kunnen hebben voor de populaire Europese handel in tweedehands software.

Achtergrond en de kern van de klachten
De zaak loopt al meerdere jaren en is volgens ValueLicensing ontstaan doordat Microsoft de beschikbaarheid van tweedehands licenties zou hebben beperkt. ValueLicensing stelt dat Microsoft klanten korting op abonnementen aanbood als zij hun eeuwigdurende licenties inleverden, waardoor het aanbod voor handelaren als ValueLicensing afnam. Daarnaast zou Microsoft contractclausules hebben opgenomen die het recht om licenties door te verkopen beperkten in ruil voor extra prijsverlagingen. Volgens ValueLicensing heeft die strategie het bedrijf naar eigen zeggen £270 miljoen aan winst gekost.

De juridische verdediging van Microsoft
Microsoft voert in haar verdediging aan dat zij niet alleen auteursrecht heeft op de programmatuur (de broncode), maar ook op andere elementen — zoals de grafische gebruikersinterface (GUI). Volgens Microsoft valt die GUI buiten de bescherming van de Europese softwarerichtlijn die doorverkoop mogelijk maakte, waardoor de regels die tweedehandsverkoop toestaan niet van toepassing zouden zijn op die onderdelen. Met andere woorden: Microsoft probeert onderdelen van haar producten — bijvoorbeeld de interface — zodanig te definiëren dat deze buiten de bestaande doorverkoopregels vallen.

ValueLicensing-directeur Jonathan Horley reageert verbaasd op die koerswijziging: waar Microsoft aanvankelijk beweerde geen onrechtmatige mededinging te hebben gepleegd, voert het nu een principiële verdediging dat de doorverkoopmarkt zelf nooit had mogen bestaan. “Het is een opmerkelijke samenloop van omstandigheden dat hun verdediging zo radicaal verandert — van ‘we hebben niets verkeerd gedaan’ naar ‘de markt had nooit mogen bestaan’,” aldus Horley.

Rechtspraak en precedenten
Microsoft baseert een deel van haar juridische redenering op eerdere uitspraken — onder meer de zaak rond Tom Kabinet — waarin het Hof oordeelde dat de doorverkoop van softwarelicenties in bepaalde omstandigheden is toegestaan, terwijl e-books in dat precedent anders werden beoordeeld. Microsoft probeert nu die onderscheidende elementen te gebruiken om eigen producten buiten de beschermende reikwijdte van die uitspraak en van de richtlijn te plaatsen, door te zeggen dat de interface wezenlijk verschilt van de programmeercode.

Wat staat er op het spel?
Als de rechtbank Microsoft gelijk zou geven, zou dat in de praktijk kunnen betekenen dat de bestaande tweedehandsmarkt voor eeuwigdurende Windows- en Office-licenties in Europa ernstig wordt uitgehold — of zelfs onmogelijk wordt gemaakt. Voor veel organisaties en kleine bedrijven die op zoek zijn naar goedkoper, legaal alternatief voor dure nieuwe licenties of abonnementen, zou dat gevolgen hebben: minder keuze, hogere kosten en een grotere focus op abonnementsmodellen van de softwareleverancier zelf. Als de rechtbank ValueLicensing gelijk geeft, blijft de markt voor pre-owned licenties gehandhaafd en kunnen handelaren blijven opereren volgens de bestaande regels.

De uitspraak van het Competition Appeal Tribunal kan daarmee bepalend zijn voor de toekomst van de Europese handel in gebruikte software: blijft de markt bestaan, of verdwijnt zij helemaal?

Door: Drifter