NSC en ChristenUnie willen jongeren digitaal beschermen met 'rode knop' om verzamelde gegevens te wissen

In een wereld waarin digitale voetafdrukken steeds moeilijker te wissen zijn, willen de partijen ChristenUnie en NSC het eenvoudiger maken om verzamelde online gegevens met een enkele handeling te verwijderen. Met een 'rode knop' moeten vooral jongeren worden beschermd tegen de langdurige gevolgen van online dataverzameling.

Een schone digitale lei

Het internetgebruik van jongeren leidt al op jonge leeftijd tot de opbouw van gedetailleerde digitale profielen. Websites en online diensten verzamelen voortdurend gegevens, waardoor persoonlijke informatie wordt opgeslagen en verwerkt. Wie zijn online profiel wil wissen, moet zich op dit moment bij talloze bedrijven afzonderlijk afmelden—aangezien ieder platform zijn eigen procedures hanteert. Dit proces is volgens Kamerleden Don Ceder (ChristenUnie) en Jesse Six Dijkstra (NSC) te omslachtig en inefficiënt. In hun initiatiefnota Digitale Kinderrechten, die dinsdagochtend wordt gepresenteerd, pleiten zij daarom voor de invoering van een digitale 'rode knop' waarmee gebruikers in één keer al hun verzamelde gegevens kunnen laten verwijderen.

Bescherming van jongeren

De voorgestelde maatregel richt zich in het bijzonder op jongeren, omdat zij zich vaak niet bewust zijn van de hoeveelheid gegevens die over hen wordt verzameld. De overheid zou jongeren actief moeten informeren over de rode knop zodra zij 18 worden en hen de mogelijkheid bieden hier gratis gebruik van te maken. Voor volwassenen zou de knop eveneens beschikbaar moeten zijn, mogelijk tegen een geringe vergoeding.

Volgens Ceder is de maatregel nodig omdat jongeren tijdens hun internetgebruik zonder veel nadenken cookies accepteren. Cookies—kleine databestanden die persoonlijke voorkeuren en online activiteiten opslaan—dragen bij aan de vorming van digitale profielen die op latere leeftijd invloed kunnen hebben. Zo kunnen advertenties, zoekresultaten en zelfs studiekeuzes of carrièremogelijkheden worden beïnvloed door gegevens die al op jonge leeftijd zijn verzameld. Six Dijkstra benadrukt dat kinderen vaak niet overzien welke toestemming zij precies geven bij het accepteren van cookies, waardoor zij onbewust instemmen met grootschalige dataverzameling.

Voorkomen van digitale fuiken

Een van de zorgen van de initiatiefnemers is dat jongeren door hun digitale profiel onbedoeld in een bepaalde richting worden geduwd, zonder dat zij dit gemakkelijk kunnen corrigeren. Wanneer een jongere bijvoorbeeld bepaalde zoekopdrachten uitvoert of interesses toont, kan dit door algoritmes worden vertaald naar een blijvend patroon van gepersonaliseerde aanbevelingen en advertenties. Dit kan ertoe leiden dat men vast blijft zitten in een zogenoemde digitale fuik. “Bepaalde interesses en levensfasen zijn tijdelijk, maar digitale profielen kunnen deze gegevens lang blijven meenemen,” aldus Ceder. “Dat kan ertoe leiden dat iemand beperkt wordt in de mogelijkheden die online worden aangeboden.”

Het recht op vergetelheid

Het voorstel sluit aan bij het bestaande recht op vergetelheid, dat stelt dat iedereen het recht heeft om online onvindbaar te zijn en persoonlijke gegevens te laten verwijderen. Digitale bedrijven zijn wettelijk al verplicht om gehoor te geven aan verzoeken tot gegevensverwijdering, maar in de praktijk blijkt dat veel gebruikers niet weten hoe zij dit moeten aanvragen of dat het proces onnodig ingewikkeld is.

Met de invoering van de rode knop hopen de Kamerleden deze drempels weg te nemen. Zij verwachten dat bedrijven zoals Google, X, Meta en Tinder zullen meewerken aan de implementatie ervan, aangezien zij al verplicht zijn om dergelijke verzoeken te honoreren. Mocht er desondanks weerstand ontstaan, dan kan volgens Six Dijkstra worden bekeken hoe bedrijven strenger aan hun wettelijke plicht kunnen worden gehouden. De komende debatten zullen uitwijzen of er voldoende politieke steun is om het voorstel door te voeren.

Door: Drifter