Uitzonderingen op de wettelijke acceptatieplicht voor contant geld

Het kabinet vindt het essentieel dat iedereen in Nederland kan blijven deelnemen aan het betalingsverkeer, ook mensen die afhankelijk zijn van contant geld. Daarom wordt een wettelijke acceptatieplicht voor contant geld ingevoerd. Deze plicht houdt in dat ondernemers contant geld moeten accepteren bij betalingen van consumenten aan de toonbank. De verplichting geldt voor fysieke betalingen in winkels, horeca en andere plaatsen waar goederen of diensten direct worden verkocht.

Het doel hiervan is om ervoor te zorgen dat contant geld een volwaardig betaalmiddel blijft, waarmee iedereen, ook mensen zonder digitale betaalmiddelen, eenvoudig kan blijven betalen. Het kabinet streeft ernaar dat deze acceptatieplicht in 2027 in werking treedt.

Waarom toch uitzonderingen nodig zijn

Hoewel contant geld toegankelijk en inclusief is, brengt het ook risico’s en praktische problemen met zich mee. Met name het bezit van grote hoeveelheden contant geld verhoogt de kans op criminaliteit, zoals diefstal of overvallen. Om die reden worden er situaties aangewezen waarin het weigeren van contant geld gerechtvaardigd is. Deze uitzonderingen zijn opgenomen in het ontwerpbesluit dat door de minister van Financiën en de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid ter consultatie is aangeboden.

Uitzonderingen op de acceptatieplicht

Ondernemers hoeven in een aantal specifieke gevallen geen contante betalingen te accepteren. Het gaat om situaties waarin contant geld niet praktisch is of waarin het gebruik ervan de veiligheid in gevaar kan brengen. De belangrijkste uitzonderingen zijn:

1. Nachtelijke periode

• Tussen 22:00 uur en 06:00 uur mogen ondernemers contante betalingen weigeren.
  In deze uren is het risico op overvallen en andere vormen van criminaliteit aanzienlijk groter, waardoor het hanteren van contant geld extra veiligheidsrisico’s met zich meebrengt.

2. Online transacties

• Bij online aankopen geldt geen acceptatieplicht voor contant geld.
  Digitale transacties zijn in hun aard niet geschikt voor fysieke betaling aan de toonbank, waardoor deze uitzondering vanzelfsprekend is.

3. Periodieke betalingen

• Voor abonnementen en terugkerende betalingen, zoals telefoonabonnementen, internet-, energie- of andere periodieke rekeningen, hoeft geen contante betaling te worden aangeboden of geaccepteerd.
  Dit soort betalingen verloopt doorgaans automatisch of schriftelijk, niet fysiek aan de balie.

4. Openbaar vervoer

• Het kopen van een vervoersbewijs in het openbaar vervoer is uitgezonderd van de contante betaalplicht.
  Veel OV-systemen werken digitaal en onbeheerd, en contante betalingen zouden logistiek en veiligheidstechnisch zwaar belastend zijn.

5. Bezorgdiensten en huis-aan-huis verkoop

• (Maaltijd)bezorgers en andere vormen van huis-aan-huis verkoop hoeven geen contant geld te accepteren.
  Dit voorkomt extra veiligheidsrisico’s voor bezorgers en verkleint de kans op overvallen.

6. Onbemande locaties

• Op onbemande locaties, zoals tankstations zonder personeel, parkeergarages met geautomatiseerde betaalmachines of tolpoorten, geldt de acceptatieplicht niet.
  Deze systemen zijn technisch niet ingericht om contante betalingen veilig te verwerken.

7. Tijdelijke veiligheidsrisico’s

• Ondernemers mogen contant geld tijdelijk weigeren als zij te maken hebben met acute of specifieke veiligheidsdreigingen, zoals een reeks overvallen in de omgeving.
  De uitzondering geldt uitsluitend voor de periode dat deze risico’s aantoonbaar aanwezig zijn.

8. Kleine ondernemers

• Ondernemers met minder dan vier werknemers krijgen extra ruimte om contante betalingen te weigeren.
  Kleinere bedrijven lopen relatief meer risico en hebben vaak minder mogelijkheden om de veiligheid rondom contante betalingen goed te organiseren.

Vervolgtraject van het ontwerpbesluit

Het ontwerpbesluit wordt gedurende een periode van zes weken openbaar geconsulteerd. In deze periode kunnen burgers, ondernemers, belangenorganisaties en andere betrokkenen hun reacties en suggesties indienen. Na afsluiting van de consultatie worden de ontvangen opmerkingen beoordeeld en verwerkt. Vervolgens wordt het aangepaste besluit voorgelegd aan zowel de Tweede Kamer als de Eerste Kamer. Daarna wordt het voor advies aangeboden aan de Raad van State.

Europese ontwikkelingen

Op Europees niveau wordt eveneens onderhandeld over regelgeving rondom de acceptatieplicht voor contant geld en de mogelijke uitzonderingen op die plicht. Als deze Europese regels worden aangenomen, kan dit invloed hebben op de nationale uitwerking. In dat geval zullen de Nederlandse regels mogelijk worden aangepast om in overeenstemming te blijven met de Europese kaders.

Door: Drifter