Voor een paar euro iemand digitaal uitkleden met AI: ‘Een nachtmerrie in slow motion’

Het is verboden om zonder toestemming naaktbeelden van iemand te maken of te verspreiden, ook als die beelden met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) zijn gegenereerd. Toch zijn zulke beelden tegenwoordig met een paar klikken te maken. Experts slaan alarm over de razendsnelle opkomst van zogenaamde ‘nudify’-apps: software waarmee kleding op foto’s digitaal wordt verwijderd en het resultaat een overtuigend, maar volledig nep naaktbeeld is. De impact voor slachtoffers is groot en de mogelijkheden voor misbruik liggen voor het grijpen.

Toegang tot misbruik ligt binnen handbereik

Via zoekmachines of berichtenapps als Telegram komen gebruikers gemakkelijk in aanraking met tientallen tools die foto’s ‘uitkleden’. De meeste diensten vragen slechts een paar euro, een e-mailadres of niets eens dat. Sommige werken met bots die automatisch foto’s verwerken en binnen enkele seconden een bewerkte afbeelding terugsturen. De eenvoud waarmee deze technologie beschikbaar is, zorgt voor groeiende zorgen onder deskundigen.

“Het maakt digitale afpersing en intimidatie kinderlijk eenvoudig,” waarschuwt Robert Hoving van Offlimits, een expertisecentrum dat zich bezighoudt met online misbruik. Jongens worden bijvoorbeeld onder druk gezet met de dreiging dat bewerkte beelden naar vrienden of familie worden gestuurd als ze niet betalen. Meisjes krijgen te horen dat ze echte seksuele beelden moeten opsturen, anders worden de deepfakes verspreid.

Deepfakes voelen écht, ook al zijn ze nep

Hoewel de beelden vaak volledig verzonnen zijn, maakt dat voor slachtoffers weinig verschil. De schade is emotioneel, psychologisch én sociaal voelbaar. “Je weet zelf dat het nep is, maar mensen in je omgeving weten dat niet. De schaamte en angst kunnen overweldigend zijn,” meldt een woordvoerder van Slachtofferhulp Nederland. “Het gevoel van veiligheid verdwijnt als sneeuw voor de zon.”

AI verzint wat het niet weet

AI-modellen die kleding van een afbeelding wissen, hebben geen idee hoe iemand er werkelijk uitziet. Ze creëren het naaktbeeld op basis van talloze andere voorbeelden waarmee ze zijn getraind. “Op basis van miljoenen afbeeldingen van naakte lichamen maakt het model een inschatting van wat er onder de kleding zou kunnen zitten,” zegt trendwatcher Sander Duivestein. “Het is niet de werkelijkheid, maar een overtuigende gok – vaak realistisch genoeg om geloofwaardig over te komen.”

De schade is vaak onzichtbaar

In veel gevallen weten slachtoffers niet eens dat hun foto’s zijn bewerkt of gedeeld. Een afbeelding van Instagram of een schoolfoto is soms al genoeg om te worden misbruikt. Deze beelden kunnen eindigen in persoonlijke verzamelingen of op duistere fora waar deepfakes worden gedeeld – volledig buiten het zicht van het slachtoffer.

Daarnaast is er onduidelijkheid over wat nudify-apps met de geüploade beelden doen. Worden ze opgeslagen? Verhandeld? Verspreid? Het gebrek aan transparantie zorgt voor extra risico’s.

Een kat-en-muisspel met regelgeving

Hoewel bewerkte naaktbeelden niet nieuw zijn – met programma’s als Photoshop kon het altijd al – zorgt AI voor een schaalvergroting en automatisering die ongekend is. Waar eerder technische kennis en tijd nodig waren, is nu elke tiener met een smartphone in staat om zo’n beeld te maken. En dat gebeurt ook al op middelbare scholen, zegt Duivestein.

“De technologie is er, de controle ontbreekt, en jongeren hebben vaak nog geen volledig ontwikkeld moreel kompas,” waarschuwt Hoving. Volgens hem is de situatie vergelijkbaar met een ongeluk dat je ziet aankomen, maar dat niet op tijd wordt gestopt. “Zodra een app uit een appwinkel wordt gehaald, komt er meteen een andere voor in de plaats. Het is dweilen met de kraan open.”

Wat moet er gebeuren?

Offlimits, Slachtofferhulp en verschillende technologie-experts pleiten voor actie. Er moet meer bewustwording komen – op scholen, bij ouders en online platforms. Daarnaast zou het apart strafbaar stellen van nudify-software volgens Slachtofferhulp een stap in de goede richting zijn. “Hoewel we ook weten dat een wet op zichzelf het probleem niet oplost,” zegt een woordvoerder. “Maar zonder wetgeving gebeurt er helemaal niets.”

De uitdaging is complex: technologie ontwikkelt zich sneller dan regelgeving. Maar voor de slachtoffers telt maar één ding: hun beeld, hun lichaam en hun vertrouwen zijn geschonden – zelfs als het allemaal nep lijkt.

Door: Drifter