België’s nieuwste bevel om piratensites te blokkeren spaart DNS-aanbieders — wat betekent dat?

De Brusselse ondernemingsrechtbank heeft een nieuwe blokkingsmaatregel uitgevaardigd gericht op populaire piratensites — denk aan 1337x en Soap2Day — maar opvallend genoeg geldt die nu alleen voor de grote Belgische internetproviders. Waar de eerste ronde onder dit nieuwe stelsel ook DNS-resolvers (zoals de publieke diensten van Cloudflare, Google en Cisco/OpenDNS) verplichtte tot actie, richt deze meest recente implementatie zich uitsluitend op vijf grote ISP’s. Of dit een formeel terugtrekken is of slechts een tijdelijke pauze, is nog onduidelijk. De afgelopen maanden werden in België meerdere blokkingsbevelen uitgevaardigd die samen honderden domeinnamen met links naar piraterij omvatten.

Twee-stappenproces: vonnis, daarna implementatie

De nieuwe Belgische aanpak verloopt via twee stappen. Eerst geeft een lokale rechtbank een blokkingsbevel. Daarna bepaalt een speciaal overheidsorgaan hoe dat bevel technisch moet worden uitgevoerd. Het doel van die tweedeling is om fouten en overblocking te voorkomen door een extra toets op de gekozen uitvoeringsmethoden.

DNS-blokkades: verder dan klassieke ISP-filters

Site-blokkering zelf is in Europa geen novum, maar de Belgische maatregelen gingen aanvankelijk verder dan de gebruikelijke blokkades bij ISP’s. Net als in sommige eerdere gevallen in Frankrijk en Italië, waren eerste implementatieorders van de Belgische instantie gericht op derde-partij publieke DNS-resolvers — diensten die domeinnamen voor hun gebruikers vertalen naar IP-adressen.

In april liet de Belgische uitvoerende dienst een eerste implementatieorder uitgaan die zowel ISP’s als publieke DNS-diensten verplichtte om toegang tot meer dan honderd vermeende piratensites te blokkeren. Cloudflare, Google en Cisco/OpenDNS werden expliciet genoemd en stonden bloot aan hoge boetes bij niet-naleving (genoemd: €100.000 per dag).

Deze verplichting leidde tot felle tegenreacties. Cisco nam bijvoorbeeld korte tijd na de aankondiging zijn OpenDNS-dienst voor Belgische gebruikers offline.

In juli volgde vervolgens een nieuwe implementatieorder die een reeks ‘shadow library’-sites betrof — Libgen, Zlibrary en Anna’s Archive — en daarbij ook andere tussenpersonen noemde: hostingproviders, zoekmachines en DNS-diensten. De onderliggende gerechtelijke beschikking vroeg zelfs om een brede blokkade van delen van de Open Library van Internet Archive, iets dat uiteindelijk werd tegengehouden. Die breedte wekte veel bezorgdheid over de escalerende reikwijdte van blokkingsverzoeken.

De nieuwe “beperkte” blokkingsorder (26 november)

Op 26 november publiceerde de Belgische uitvoerende dienst een nieuwe implementatieorder. Deze voegt wel tientallen domeinen toe aan de Belgische bloklijst, maar de reikwijdte van de order is verrassend beperkt: alleen de vijf grote Belgische internetaanbieders worden als geadresseerden genoemd:

• Proximus
• Telenet
• Orange Belgium
• DIGI Communications Belgium
• Mobile Vikings

De nieuwe lijst bevat niet expliciet de publieke DNS-resolvers (Cloudflare, Google, Cisco/OpenDNS) en noemt ook geen hostingproviders, adverteerders of andere tussenpersonen meer. De officiële implementatieorder zelf noemt geen rechtshouder(s) die het blokkeerverzoek hebben ingediend en noemt ook niet de doelwitten per naam; de daadwerkelijke geblokkeerde domeinen staan echter in een apart spreadsheet dat openbaar is gemaakt en waaruit blijkt dat merknamen als 1337x, Fmovies, Soap2Day en Sflix onder de doelen voorkomen.

Aangezien piratensites vaak van domein wisselen om blokkades te ontlopen, is in de procedure voorzien dat rechteigenaren één keer per week een aanvullend maximum van 50 nieuwe domeinen kunnen indienen. Na goedkeuring door de uitvoerende dienst hebben de ISP’s vijf werkdagen om hun blocklists bij te werken.

Waarom worden DNS-resolvers nu wél uitgesloten?

Dat DNS-resolvers in de meest recente order buiten schot blijven, lijkt geen toeval. Het is goed mogelijk dat dit het directe resultaat is van juridische tegenreacties — met name de rechtszaak die Cisco aanspande tegen de eerdere april-order. Die procedure leidde ertoe dat de Brusselse rechtbank de uitvoering tegen Cisco in juli opschortte; kort daarna was OpenDNS opnieuw beschikbaar voor Belgische gebruikers. Cisco meldde toen publiekelijk dat OpenDNS in België opnieuw geactiveerd was, in afwachting van een definitieve uitspraak.

Of die opschorting ook automatisch geldt voor andere DNS-resolvers is onduidelijk: officiële kanalen van de uitvoerende dienst vermelden geen lopende beroepen voor alle resolvers en de transparantiedocumenten zijn niet altijd consequent. Het lijkt echter aannemelijk dat, zolang de rechtmatigheid van verplichtingen voor derde-partij DNS-diensten juridisch wordt bestreden, rechteigenaren ervoor kiezen om hun verzoeken te beperken tot ISP’s — een tactiek die suggereert dat we te maken hebben met een pauze in de uitbreiding van doelwitten, niet per se met een definitieve terugtrekking.

Gevolgen en aandachtspunten

• Tactische aanpassing: Rechtshouders beperken hun aanvragen mogelijk strategisch tot ISP’s om onmiddellijke blokkades te krijgen zonder de juridische strijd rond DNS-blokkering te heropenen.

• Effectiviteit: Hoewel ISP-blokkades het surfen naar specifieke domeinen bemoeilijken voor veel gebruikers, zijn er technische en organisatie-routes (VPN, proxies, mirrors, alternatieve DNS-diensten via internationale providers) die sommige gebruikers omzeilen. De procedure die maandelijks nieuwe domeinen toestaat, erkent de dynamiek van domeinwisselingen.

• Rechtelijke onduidelijkheid: De opschorting van de verplichting voor Cisco en het ontbreken van duidelijke informatie in officiële portalen creëert juridische en procedurele verwarring die nog moet worden uitgeklaard in lopende procedures.

• Breedte van tussenpersonen: De eerdere orders die ook hosting, zoekmachines en andere tussenpersonen noemden wekten zorgen over mogelijke overreach; de nieuwste order lijkt voorlopig een stap terug te doen in dat brede plaatje — althans voor nu.

Conclusie

De meest recente Belgische implementatieorder van 26 november breidt de blokkingslijst uit maar beperkt de verplichte uitvoerders tot de vijf grootste Belgische ISP’s. Het weglaten van publieke DNS-resolvers zoals Cloudflare, Google en Cisco/OpenDNS wijst op een tactische terugtrekking of pauze — waarschijnlijk ingegeven door lopende juridische procedures en weerstand van tussenpersonen. Of dit blijvend is, of dat toekomstige orders opnieuw zullen proberen DNS-diensten en andere tussenpersonen te omvatten, hangt af van de uitkomst van de rechtszaken en van beleidskeuzes van de betrokken overheidsinstantie. Voorlopig geldt: blokkades gaan door, maar het slagveld en de middelen daartoe zijn voorlopig ingeperkt.

Door: Drifter